ARTISTAS ITALIANAS DOS SÉCULOS XVI E XVII. ARTEMISIA GENTILLESCHI (PARTE V)

Autorretrato como alegoría da Pintura. 1630-1638

NÁPOLES (1630-1653)

En 1630, en plena madureza artística instalouse en Nápoles, onde creou un importante taller dende o que traballaba para cumprir os encargos que lle facían dende distintas partes de Europa.

Magdalena. 1630Anunciación.1630

Clío. 1632

 En Nápoles, por primeira vez, Artemisia empezou a traballar en cadros para unha catedral, dedicados a San Gennaro nell'anfiteatro dei Pozzuoli (San Xenaro no anfiteatro de Pozzuoli) en Pozzuoli. Durante o seu primeiro período napolitano pintou Nascita dei San Giovanni Battista (Nacemento de San Xoan Bautista) que se conserva no Museo do Prado de Madrid, e Corisca e il satiro (Corisca e o sátiro), que atópase nunha colección privada.

Anunciación.1630 

San Xenaro no anfiteatro de Pozzuoli. 1636

Nacemento de San Xoan Bautista. 1635

 No “Nacemento de San Juan Bautista", asombrámonos de novo co incríble emprego da luz e das sombras por parte da artista, pintado por Artemisia entre 1633 e 1635 cando xa se atopaba establecida en Nápoles  e que realizou por encargo do vicerrei de Nápoles para ser enviado ao Palacio do Bó Retiro de Madrid, pois formaba parte dunha serie de obras dedicada á vida de San Juan Bautista e que hoxe se conserva no Museo do Prado de Madrid. Unha vez máis xoga coa luz que ilumina ao pequeno, San Xoan Bautista, e ás tres mulleres que o coidan, mentres que o resto da composición permanece ás escuras. Esta foi a época de maior éxito de Artemisia, cando do seu taller saían decenas de obras e por fin superou todas as dificultades económicas do pasado.

Corisca e o sátiro. 1630-1635

 En 1638 viaxa a Inglaterra para axudar ao seu pai coa decoración do Salón de Baile da Casa das Delicias de Greenwich da raíña de Inglaterra. Rematada a obra e, malia a morte do seu pai quedou en Londres reclamada pola nobreza, para a que realizou importantes retratos. Tamén destes anos figura o seu famoso “Autorrerato como alegoría da pintura”, que foi unhas das obras favoritas do rei Carlos I de Inglaterra.

Minerva. 1635 

 En 1642 regresou a Nápoles, volvendo retomar o seu taller, realizando obras tan importantes como outra versión de “Susana e os vellos” e a “Madonna co rosario”. Sabese que en 1649 estaba de novo na cidade partenopea, pola correspondencia con Don Antonio Ruffo de Sicilia quen se converteu no seu mecenas e bo comitente durante o seu segundo período napolitano. A última carta coñecida ao seu mecenas data de 1650 e deixa claro que ela estaba aínda plenamente en activo.

Susana e os vellos. 1649

Madonna del rosario. 1651 

 Pensouse que Artemisia morrera en 1653. Evidencias recentes, con todo, amosan que aínda aceptaba encargos en 1654, aínda que dependía cada vez máis do seu asistente, Onofrio Palumbo. Por tanto, pode especularse que a súa morte tivo o seu orixe na devastadora praga que arrasou Nápoles en 1656 e virtualmente varreu a toda unha xeración de artistas napolitanos.

Cando faleceu enseguida o silencio se fixo sobre ela. Ningún dos biógrafos do século XVII ocupouse de ela (solo Baldinucci dedicoulle algunhas páxinas) e a súa obra foi atribuída a Caravaggio, ou ao seu pai.

 Hoxe apenas se recoñecen como súas non máis de cen pinturas, moitas de difícil acceso (como a Magdalena da Catedral de Sevilla) e outras en pobres condicións de conservación. Moitas das súas obras perdéronse nos depósitos de galerías e museos ou desapareceu en incendios de igrexas. Por outro lado, as súas pinturas atribuíronse a outros artistas e obras na confección das cales non participou, mentres que algunhas, moi a miúdo de calidade dubidosa, fóronlle atribuídas. Dúas obras desta última etapa da súa vida, son Santa Lucía e Santa Apolonia, realizadas entre 1642 e 1644, e atribuídas á artista por Nicola Spinosa e acompañadas por un certificado do 4 de xullo do ano 2014 con "certezza alla man della pittrice Artemisia Gentileschi". Paarece ser que formaban parella e representan, coa característica fórmula “a mezzo busto”, a dúas mártires dos primeiros séculos da era cristiá, tan habituais na pintura napolitana da primeira metade do século XVII. A historia destas novas vítimas debeu atraer especialmente a Artemisia Gentileschi, unha das poquísimas mulleres pintoras do século XVII, cuxa singular personalidade estivo sen dúbida marcada pola violación sufrida na súa mocidade, da que se conserva numerosa documentación. Desde o punto de vista estilístico pódense comparar coa “Clio”, musa da historia, conservada na Fondazione Cassa dei Risparmio de Pisa (Palazzo d´Arte e Cultura) e a súa “Minerva” da Galería dos Uffizi, Florencia. A forma en que trata a coroa de flores de Santa Lucia aseméllase ás que rodean a unha santa mártir na colección Zeri de Mentone e o magnífico reflexo grisáceo con que trata as carnaciones de ambas as santas, moi característico desta artista.

Santa Lucía.1642 

Santa Apolonia.1642