ARTISTAS ITALIANAS DOS SÉCULOS XVI E XVII. ARTEMISIA GENTILLESCHI (PARTE I)

Retrato de Artemisia, artista descoñecido. Ca 1614

 A historia da arte negou ás mulleres, a muller non é nada, é un ente valeiro, xa que logo, os datos persoais son os que definen as súas biografías. Se tomamos como exemplo a Frida, Sofonisba ou Artemisia, a súa historia estivo escrita sempre en relación aos homes  que as acompañaron, como se elas non posuíran por si mesmas valores artísticos, sen necesidade de asociala a un home. Presentan asímesmo  estereotipos sobre a condición feminina e a súa problemática, como se os homes artistas non tiveran rasgos persoais ou experiencias vitais que afectaran a súa actividade ou axudaran a salientala. De feito, na historiografia escrita por homes durante varios séculos, as mulleres artistas existen, como se estiveran dotadas milagrosamente de cualidades especais e non serven como modelo para o resto das mulleres.

 Artemisia é, a pesar do escurecemento ao que estivo sometida durante séculos,  unha das creadoras mais importantes do Barroco, aínda que os seus comezos como pintora non foron moi diferentes aos das outras mulleres da época. Confinada no fogar, foi formada polo seu pai como a maior parte das mulleres artistas, sendo a única dos fillos de Orazio en seguir os seus pasos, dende moi nova, limpando os seus pinceis ou facendo mesturas das cores. A súa aprendizaxe no obradoiro, na que primaba a educación artística, xa que ela non aprendeu a ler nin escribir ata os dezaoito anos, permítiulle acadar unha formación que a situará posteriormente entre os artistas máis afamados da súa época.

Orazio Getilleschi. David e Goliat.1607

 Foi unha pintora recoñecida polos seus contemporáneos, e ela mesma considérase artista. A ambición de Artemisia,  non era parecerse aos pintores, senón ser un deles. Crítica coa súa propia obra, resístese ante as esixencias dos compradores, mentres independente e autosuficente -hai varias cartas delas nas que defendea súa  posición de cabeza de familia-, consegue expresar a súa propia visión da vida, a partir dunha proposta persoal, pois ela, pensa sempre en termos pictóricos.

 Aínda así, a súa figura coñecerase debido a un feito alleo á pintura, como son a violación e xuizo posterior, que marcan a a súa vida e a súa obra, aparecendo na historia da arte como unha muller lixeira e libertina, mais que como a poderosa artista que  foi. Esta condición de libertinaxe, reflicte a súa condición de independecia, incluso sexual, nunha sociedade machista, pero que define unha personalidade forte e independente, de muller que sabe o que quere no camino da vida e da arte. Xulgada para desacreditala como  femia e como artista -pode que o primeiro sexa un pretexto para restarlle importancia a súa pintura- será a sua imaxe de femme fatale a que pase a posteridade ata que nos anos noventa a crítica feminista reivindica a súa figura.

Judth decapitando a Holofernes.1620-1621

 Artemisia é unha das primeiras mulleres na historia da arte cun interese incuestionable, e a súa obra é un reto sobre a educación e o comportamento que as prescricións humanistas facían das mulleres artistas de época, pero  o que fai que sexa tan salientable na actualidade, ademáis de pola boa factura das súas obras e pola relación entre arte e vida que  se rescata da súa pintura, é a innovación encanto ao tratamento dos temas e o papel da muller na iconografía dos seus cadros. Como Elisabetta Sirani importante artista boloñesa e contemporánea, participa do interese polo tema da muller heroica, cinguida aos requisitos do drama barroco e afastadas dos ideas máis pasivos sobre a feminidade que aparecen a partir do Renacemento. O recoñecemento da súa propia feminidade e a traxedia que viviu refíctense en varias obras e mantéñense durante toda súa vida, nunha  serie de pinturas nas que a muller aparece como vítima dunha sociade inxusta. Non é menos importante o feito da representación das mulleres como musas de diferentes actividades artísticas o das súas heroínas, Judit, Esther ou Cleopatra, mulleres fortes e independentes na historia da iconografía do barroco, pero ás que Artemisia da un tratamento especial, salientando a súa carraxe e a súa independencia.

Morte de Cleopatra. 1621

Lucrecia. 1623

A morte de Cleopatra. 1629