MULLER-ÁRBORE: MULLERES SURREALISTAS: CLAUDE CAHUN (PARTE II)

“¿Los momentos más felices de mi vida? Soñar. Imaginar que soy otra. Representarme en mi papel favorito…” “…Reclamo una libertad de comportamiento total…!”

CLAUDE CAHUN

Claude, autorretrato

Innovadora, inquieta e polifacética, escribiu poemas, crítica literaria, ensaios, relatos, fixo traducións (do sociólogo-sexólogo inglés Havelock Ellis), teatro e fotografía, sendo neste último rexistro onde desenvolveu unha obra personalísima e singular, experimentando con todas as posibilidades deste medio: fotomontaxes, xogos de espellos, colaxes, sobreimpresións e iluminacións. Moi intimista, poética e con moitos trazos autobiográficos, a obra de Claude Cahun, en especial a fotográfica, é de difícil clasificación.

O seu pertenencia ao movemento surrealista vese superada por unha inspiración moi baudeleriana e pola procura dun mito persoal. Non pretende provocar nin dar espectáculo. Trátase dunha procura de si mesma, nun xogo permanente de espellos e de metamorfoses, entre a fascinación e a repulsión, nunha obra composta en gran parte de autorretratos. Do seu gusto polo teatro extrae unha auténtica paixón pola posta en escena, tanto de si mesma como doutros obxectos. As súas instalacións son precursoras de fotógrafos contemporáneos como Alain Flescher ou de artistas plásticos como Christian Boltanski.

Autorretrato de 1928

Autorretrato de 1929

Ao ser dada por morta no campo de concentración, unido á desaparición de gran parte do seu traballo fotográfico, levou o descoñecemento e o esquecemento, non sendo ata os anos noventa cando a súa obra é novamente recuperada. Concretamente en 1992 a publicación da súa biografía “Claude Cahun: L `écart e a métamorphose” a cargo de François Leperlier, redescubre á gran artista e á única fotógrafa significativa do grupo surrealista xa que Lee Miller e Doura Maar só mantiveron unha breve relación co devandito grupo e, compáralla e recoñece con outras como Cindy Sherman, Sarah Lucas e Nan Goldin, quen igualmente fan do seu corpo o soporte das súas investigacións.

Dobre autorretrato con Moore

É o seu desde 1910, valéndose do seu cámara fotográfica, un auténtico exercicio de representación e autorrepresentación, onde se reinventa a si mesma; unha análise continua da multiplicidad da identidade, das identidades, unha posta en cuestión do esencialismo. O peso específico nas súas fotos recae no rostro e a mirada. O demais non é máis que unha construción cultural, accesoria, non fixa, non estática, indefinida. Curiosamente as súas publicacións están asinadas co pseudónimo de Claude, nome neutro que serve tanto para denominar a unha muller como a un home.

Lepelier sostiña que cambiar de nome é como cambiar de máscara, un dos primeiros xestos dunha muller que se fabricou a se mesma como unha diversidade de personaxes. Unha muller á que non se lle pode negar a súa valentía ao tratar de escapar do rol asignado polo Surrealismo ás mulleres, musas supeditadas aos homes. Ela, independente, rebelde, desbarata ese lugar que lle é heterodesiñado, tratando de superar os xéneros, apuntando a un “terceiro xénero”, algo próximo á androginia. Onde non hai masculino nin feminino preponderante.

Pierre Albert Birot e Vanni, Vanna, 1929

Autorrerato (O diaño) 1929

Retrato. 1930

Para Claude Cahun, en palabras de Lepelier, falar en neutro equivale a escapar aos xéneros, a esa identidade sexuada. “Con todo esta definición non é compartida pola escritora e especialista en arte, Marie Jo Bonnet, quen opina que falar neutro, para unha muller, é falar masculino e que a súa obra considerouse nos últimos anos de maneira abusiva, precursora da volta para examinar ás identidades de sexo e xénero, (o que) paréceme o exemplo mesmo desta comprensión imposible da imaxe da parella de mulleres nunha sociedade que non ofrece outra alternativa á muller de vangarda que rexeitar a feminidade para existir en igualdade co home”.

Autorretrato con gato. 1938

Claude Cahun. Retrato de Jacqueline Lamba, 1939

Autorretrato en inverno. Ca 1940

Claude Cahun foi unha artista completamente anticipada ao seu tempo. Laura Cottingham no seu ensaio « Cherchez Claude Cahun » escribe: “ Proust murió en 1922 y con él, el siglo XIX. Claude, en cambio, anticipa no solamente el siglo XX sino también el XXI”.