HISTORIA DA ARTE.EXIPTO. ESCULTURA E PINTURA

 

 ESCULTURA EXIPCIA
 

 A escultura exipcia xorde como representación da imaxe como un elemento de supervivencia. É o medio para fixar a personalidade do deus ou do defunto. Ademais está escultura serve para a celebración de prácticas relixiosas que require o defunto para a súa peregrinación ao outro mundo e a escultura divina para ofrecerlle as ofrendas.

O lugar de localización é fundamentalmente nas tumbas e no sancta sanctorum do templo. Probablemente tamén había nos palacios, pero non como elemento de supervivencia senón simplemente como elemento de ornamentación. A figura do faraón é a que implanta a iconografía, os modelos e as formas en que se fará o resto da escultura.
 Os artistas, non buscaban a beleza nin o movemento, senon captar a esencia de quen representan. Tampouco son naturalistas, seguindo sempre una linguaxe convencional: idealización, hieratismo, formas cúbicas e frontalidade. Os rostros son inexpresivos, de ollos amendoados e mirada ao lonxe; as articulacións son ríxidas, cos brazos pegados ao torso. Poden ser de pé ou sedentes (coas mans nos xeonllos), estaban policromadas e como estaban feitas para ser vistas frontalmente, non se esculpía moitas veces os lados.

Existen dúas tipoloxías: escultura de vulto e de relevo, en ambas daránse practicamente as mesmas características.

As características principais mantéñense sen cambios importantes ao longo de todos os Imperios, aínda que se poden observar pequenas variacións:

- Manteñen un carácter de rixidez, hieratismo, son moi estáticas. Isto é unha maneira de transmitir a permanencia (queren manter ou fixar a vida). Cando hai representado un episodio son escenas relacionadas coa transitoriedad. Isto vese nas esculturas dos servidores, os nobres e do faraón, moi hierático.

- Na escultura de vulto redondo evítanse todo tipo de saíntes para evitar o risco de roturas.

- Todas obedecen o principio ou a lei da frontalidad (formulada polo danés Lange no século XIX), son esculturas moi frontais, moi simétricas. Isto manterase na Antigüedad ata Grecia.

- Hai unha gran  xeometrización, a estatua articúlase con planos horizontais e verticais, de forma octogonal.

- Os materiais máis normais son o granito, o basalto e a calcaria. Tamén se utilizaba a madeira ou, se son pequenas, outros materiais nobres, como o marfil. Para o faraón utilizaranse os materiais máis nobres.

- Especialmente as de madeira e as de calcaria adoitábanse policromar e poden levar materiais incrustados, como por exemplo nos ollos, para dar maior vida á escultura.

- O tamaño é variable, hai algunhas grandes, outras de tamaño natural e outras pequenas, pero si se busca unha certa proporción, nunca hai membros que desentoen, mesmo nas estatuas colosais.

- Realismo, aínda que vai cara ao idealismo en moitas ocasións. Son retratos moi veraces de animais e do faraón, aínda que no seu caso adóitanse evitar os defectos.

- Actitude de calma e equilibrio. Isto tamén está relacionado co hieratismo e levaríanos a unha certa monotonía

- Poden estar decorados con xeroglíficos, abrigo nas vestiduras ou na base sobre a que se apoian, o que en moitas ocasións permite identificar á figura.

- Os relevos adoitan ser baixorelevos, que adoitan estar sempre policromados. Van ter unha maior mobilidade que as estatuas, aínda que cun movemento ríxido, un tanto convencional. Estes relevos réxense pola lei da máxima claridade: vese a figura en relevo coma se vísemola desde distintos punto de vista (ollos e torso de fronte, resto do corpo de perfil).

- A escultura de vulto pódese dividir en tres grupos: escultura do faraón, escultura cortesá e escultura popular. Entre as dúas primeiras as diferenzas son mínimas, pero a popular si é moi diferente.

 

 

TRÍADA DE MICERINOS

 

Pertencente ao Imperio antiguo, Dinastía IV, 2500 a.C. O faraón aparece xunto a súa esposa e a deusa do ceo e a fertilidade Athor, plasmada convencionalmente como una muller con cornos de vaca e odisco solar (sita á dereita do faraón Micerinos). Caracterizado polo  seu equilibro e unidade, presenta as características da linguaxe convencional exipcia: frontalidade, rixidez plástica e hieratismo.

 

 

ESCRIBA SENTADO

 

Pertence ao Imperio Antiguo, Dinastía V, 2463-2380 a.C. na actualidade atópase no Louvre en París. Aínda que está tamén chea de convencionalismos, como o estatismo, esta peza presenta a una figura menos pechada en sí mesma e está sentada no chan coas pernas cruzadas, polo que revela un certo naturalismo e humanidade.

 Realizada en pedra caliza branca, está pintada en cores ocres e pardos e ten ollos inscrustados con pupilas de cristal de rocha e pestañas de cobre, o que confírenlle moita expresividade e a busca dunha menor idealización. Isto está presente tamén no interese que revela o  autor por valeirar o espazo entre os brazos e o tronco. É un retrato expresivo, sobre un home que tiña un importante valor na sociedade exipcia: o escriba.

 

 

BUSTO DE NEFERTITI

 

 Pertence ao Imperio Novo. Dinastía XVIII, 1360 a.C. Esta escultura reflicte un período excepcional na arte exipcia o de TELL-EL-AMARNA, cunha duración escasa -16 anos- que estivo caracterizado por una revolución relixiosa e artística que protagonizou o faraón AMENOFIS IV, o denominado faraón herexe, quen traladou a corte a Tell-el-Amarna, e proclamouse seguidor do deus único, o deus solar ATÓN, iniciando así o MONOTEÍSMO.

Esta revolución foi tamén na arte: a representación tornouse totalmente realista, case como una caricatura (como aparece o mesmo Amenofis nunha representación totalmente sen idealización), que aínda que foi logo rexeitada, influiu en obras posteriores.

 A fermosa Nefertiti, está policromada, mide 50 cm de altura, e amosa un pescozo de cisne claramente desproporcionado, que aínda así, a fai fermosa. As faccións regulares e exquisitas, presentan un cutis terso, labios fermosos e arqueados e ollos maquillados, que conservan as cores orixinais.

 Elaborada polo Escultor Real  TUTMOSE, no seu obradoiro na cidade de Aketatón,en caliza e ieso, está policromada.

 Localización: Neues Museum de Berlín.

 Obra exenta ou de vulto redondo, pois se atopa tallada na súa totalidade. Representa a cabeza, o pescozo e os ombreiros dunha muller coroada por unha gran tiara tratándose, por tanto, dun busto. De apenas medio metro, a peza está realizada en calcaria puída e policromada con incrustacións de cristal nos ollos para darlle maior realismo á escultura, aínda que a incrustación do ollo esquerdo perdeuse. A policromía, laranxa para o rostro, azul, ocre e verde para a tiara e o pescozo dá gran viveza á obra, conservada case de maneira milagrosa "in situ" ata o seu descubrimento. Como únicos adornos a raíña porta un gran colar así como unha fermosa tiara e no seu rostro sereno e simétrico mostra uns trazos de gran beleza e finura.A raíña aparece representada mirando á fronte nun xesto distante e inexpresivo, aínda que transmite serenidade e realeza ao mesmo tempo.

Parece querer deixar constancia para a eternidade da extraordinaria beleza da modelo, a raíña Nefertiti, cuxo nome  propio xa significaba "a beleza chegou". A cabeza, unida aos ombreiros por un longo e estilizado pescozo, móvese cara á fronte e adiante creando un movemento de gran beleza que se ve contrarrestado pola fronte huidiza e a coroa que marca unha dirección oposta, cara a detrás. A escultura transmite serenidade e beleza e, aínda que responde á concepción frontal da escultura exipcia, o movemento sutil dado polo pescozo e a coroa crean un efecto único e excepcional na arte exipcia, que reflicten moi ben o período da arte de TELL-EL AMARNA.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Referencias na rede:
https://www.arteespana.com/esculturaegipcia.htm
http://blogarteehistoria.blogspot.com/2015/10/comentario-triada-de-micerinos.html#!/2015/10/comentario-triada-de-micerinos.HTML
https://es.wikipedia.org/wiki/Nefertiti
http://blogarteehistoria.blogspot.com/2013/10/comentario-busto-nefertiti.html#!/2013/10/comentario-busto-nefertiti.html